Un pequeno reflexo do noso acercamento ao retorno

GALERÍA FOTOGRÁFICA / MARUSÍA

Rodríguez Bello, Cora (143 c02)

Santos Villaverde, Andrea (143 C03)

 

Tubío Rei, Olaia (143 C04)

Veiga Franco, María (143 C05)

Loitando contra a inxustiza

A Coruña, 5 de Marzo do 2014

 

A abordaxe final

Xa son case dous meses traballando coa asociación Marusía de emigrantes retornados e o tempo faise notar. Mentres que nun principio nos era difícil establecer conversacións persoais con eles, por mor da falta de confianza, agora xa somos coma cinco membros máis da asociación. Alá onde están eles, estamos nós, e comeza a crearse un forte vínculo. Do reparo inicial a ser entrevistados por nós, uns descoñecidos, a botar unhas bailas connosco hai bastante diferencia.

Mais, como ben sabedes, a esta colaboración pouco lle queda. Este é o noso derradeiro post neste blog, no cal xa fomos dando conta, de xeito individual e grupal, das actividades que realizamos en conxunto con Marusía. Xuntanzas, reunións, comidas, manifestacións… Volver a incidir en todo isto sería percorrer de novo o camiño xa andado e contado en anteriores entradas.

O realmente importante, o verdadeiramente novidoso, son as historias que fomos descubrindo día tras día. Aínda que existan elementos comúns entre elas (a miseria como causa da emigración ou a familia incitando a volver, entre outras), cada persoa que nos narra as súas experiencias ábrenos as portas dun mundo novo. Trasládannos a distintos lugares coma Basilea, Zúrich, París, Múnich ou Xenebra, e, dentro de cada un destes escenarios, amósannos o contraste entre as distintas experiencias vividas.

Houbo xente que nos dixo que endexamais conseguira sentirse cómoda en sociedades tan diferentes da de Galicia e outra que ficou encantada no estranxeiro e que di arrepentirse de ter teimado en volver. Mesmo se poden observar diferencias entre a visión que nos ofreceron homes e mulleres.

Esta distinción fíxosenos máis ca patente esta semana, despois de reunirnos con cinco mulleres pertencentes á asociación. Os homes emigraban a traballar en empregos na construción ou na hostelería, mentres que o perfil feminino estaba máis orientado cara as tarefas de limpeza ou de coidado de anciáns. Advertimos tamén unha constante en todas elas: a importancia capital do coidado dos fillos. Todas intentaran, por canto método fose posible, que se criaran aquí, aínda que iso supuxese ter que deixalos ao cargo dos avós con seus pais a miles de quilómetros de distancia. Non eran minoría tampouco as que decidiran regresar, deixando os seus postos de traballo, para ter os seus fillos aquí.

Como vedes, xa estamos comezando a extraer conclusións da nosa colaboración, mais o que temos claro é que resulta complicado facer aseveracións xerais sobre un grupo tan heteroxéneo como é o dos emigrantes. Quedan aínda un par de semanas nas que seguiremos a traballar con Marusía para terminar de perfilar o noso proxecto. O que parece seguro é que a despedida vaise facer un tanto triste despois de termos compartido tantas horas con eles. Despedímonos. Adeus.

PS: Aportamos como documentos anexos a este post un par de documentos: unha tese doutoral sobre o retorno de emigrantes a Galicia entre 1970 e 1995 e un artículo sobre a vida das mulleres galegas emigradas.

143 C00

Máis ca unha asociación

A nosa andadura con Marusía comezou xa fai máis dun mes nunha reunión para xente nova no asunto das pensión. Ao chegar nun momento no que o núcleo da súa acción se centraba nun problema que xa estaba acrecentado, foi un comezo difícil, coma son moitos comezos. Non coñecíamos a ninguén máis que a Manolo (o presidente) e a xente estrañábase bastante de que estiveramos alí. Cremos que ata que nos identificamos correctamente e lles dixemos que íamos estar con eles máis veces, mirábannos con certo reparo. A nosa sensación foi dunha organización vertical, na que Manolo levaba a voz cantante de todo e os demais se limitaban a seguir os seus pasos. Non percibimos que houbese un sentimento cercano entre eles nin que tiveran una relación mínima ademais de formar parte da mesma asociación.

A segunda vez que estivemos con eles foi na Facenda de Santiago, entregando firmas para que freasen as multas que lles estaban chegando. O día de choiva e vento non invitaba precisamente a acudir e a presenza de membros da asociación foi máis ben escasa. Por aquel momento xa empezamos a darnos conta de cales eran os membros máis activos e comezamos a establecer unha pequena relación con algúns deles, que non dudaron en contarnos o que lles acontecía.

O noso terceiro encontro cos membros de Marusía foi moito máis multitudinario que os demais. E debía selo. Acudimos á manifestación convocada na Coruña co obxectivo de apoialos na súa causa e tamén de coñecelos un pouco máis, tanto a eles como a outros emigrantes que pertencen ás distintas asociacións que hai repartidas por toda Galicia. Sorprendeunos, e moi gratamente, a cantidade de persoas que acudiron e a enerxía que puxeron en reivindicar a súa situación. Non podemos esquecer que son persoas maiores e que non teñen tanta facilidade de moverse e berrar coma podemos ter nós. Malia isto, lograron frenar as multas, facéndonos sentir parte da súa labor. Déronnos así unha lección: vale loitar polo que crees que é xusto.

O último encontro produciuse o pasado venres, cando coa axuda de Manolo convocamos a tres membros da asociación para que nos contaran a súa experiencia persoal. A primeira cousa que sacamos en limpo e que as nosas primeiras impresións (desculpen a redundancia) foron erróneas; non son unha organización vertical, son como din eles “un grupo de amigos” que se xuntan para axudarse entre eles. Amigos que discordan en moitas cousas, que discuten, pero que teñen un fin común e camiñan todos xuntos cara el. Un deles tamén é membro activo do colectivo de afectados polas preferentes, o cal nos fixo pensar no paralelismo e na semellanza entre colectivos.

Este domingo imos acudir a unha comida con eles á que nos invitaron. Esta vez a situación non é creada por nós pero creemos que xa temos a suficiente confianza con varias persoas como para que xurdan novos fíos de comunicación. Deste xeito poderemos observar mellor as relacións entre eles, á vez que interactuamos e coñecemos máis das súas experiencias sen que eles teñan a sensación de estar sendo entrevistados.

O que, ao comezo, semellaba ser unha unión de descoñecidos polos seus propios intereses, deixounos ver co paso dos días que é case unha familia da que nós, pouco a pouco, imos formando parte.

¿Van unidas la lucha de derechos y la violencia?

Expresaba en algún post anterior que la unión hace la fuerza. Pues bien, ayer nuestros compatriotas, los emigrantes retornados, unieron fuerzas y se juntaron para manifestarse en A Coruña. Alrededor de unas 2000 personas partieron de la Plaza de Galicia de la ciudad herculina con destino al edificio de Hacienda. En una marcha tranquila, sin incidentes, con una media de edad más cercana a los 75 que a los 40, se armaron de pancartas y de voces afinadas para luchar por sus derechos.

Nada tuvo que ver esta manifestación pacífica con todo lo que está pasando en Ucrania. Allí la violencia es el pan de cada día. No hay día que no nos lleguen noticias de nuevos incidentes o incluso nuevas muertes en las continuas batallas campales que se producen en Kiev, la capital del país. La población ha llegado a tal extremo de cansancio que no encuentra otra manera que revindicar sus derechos que a través de la violencia. Creen que ya no hay otra vía para llegar al bien del país que así.

No soy partidaria de conseguir objetivos a través de la violencia ni nunca lo seré, pero sé que hay un gran número de personas que no comparten mi opinión. Por ejemplo en las huelgas generales. Los ya conocidos piquetes informativos no encuentran otra manera de informar que destrozando cosas o a través de amenazas. Esto también sucede  en las manifestaciones; por casualidad o no siempre acaban varios escaparates de establecimientos reventados. Creen que así serán más escuchados. Yo personalmente intento no generalizar todos estos incidentes. Creo que son más fruto de gente que quiere ir directamente “a liarla” que de gente que realmente está luchando por lo que es suyo.

Por último quería añadir una pequeña cosa. A veces no queda más remedio que utilizar la violencia, como en Burgos, lo que quiere decir que lo que falla está un eslabón por encima del pueblo: lo que falla es el sistema.

VEIGA FRANCO, MARÍA  143 C05

Ti es o milagre da terra e a terra é un milagre teu

EMIGRAR: Deixar o propio país ou o lugar de orixe, para establecerse noutro, en particular por razóns de traballo.

Alén do que poidan dicir as academias, os galegos ben coñecemos o significado da palabra emigrar. Familias partidas pola metade, pais que non ven aos seus fillos, fillos que non ven aos seus pais… Por iso, e despois dunha extensa documentación, estando tan presente o tema na nosa sociedade, decidimos escoller como material de traballo as relacións entre os emigrantes retornados, para o cal nos servimos da axuda da asociación Marusía.

Despois de contactar co presidente da asociación, Manuel Domínguez Rial, este convidounos a asistir a unha palestra na que se presentou o principal foco de actuación da asociación: o conflito cas pensións do estranxeiro. Alí, despois dun longo camiño pola sempre en obras rúa de San Pedro, chegamos ao lugar de encontro dos retornados. Na porta tivemos a primeira toma de contacto con eles. Ao entrar, dímonos conta de que o lugar era un sitio humilde, case tanto como as persoas que alí se atopaban. O lema “Semente espallada polo mundo que retornamos a Galiza” inundaba as paredes xunto con fotografías cun ton melancólico. Un pequeno espazo para unha gran causa.

Despois de que o presidente falara do tema das pensións, abriuse un pequeno debate para compartir opinións e o caso de cada un. As reaccións dos retornados foron moi variadas. Mentres uns alzaban a voz e perdían os nervios, outros asentían compracidos co que oían os seus oídos e a esperanza que lles facía chegar o tamén retornado Manuel Domínguez. Para rematar, comunicáronse as datas dos vindeiros actos. 

O primeiro deles chegaría unha semana despois, acompañado da enésima cicloxénese explosiva. Dende hai unhas semanas os membros da organización, ademais de recoller firmas para unha ILP, estiveron xuntando reclamacións para entregar en Facenda. O acto en si pode que non vaia supor unha mellora real na situación, mais é unha mostra de unión e apoio, unha mostra de que non se esquecen do que están a sufrir. Reuníronse na entrada da oficina para salvagardarse da furia do tempo e, mentres non se procedía á entrega dos papeis, compartiron a súa experiencia con nós. Todos coincidían nunha cousa; a eles ninguén lles dixo que tiñan que afrontar pago algún en todas as ocasións que fixeron a súa declaración e agora a facenda estálles reclamando diñeiro dende o 2008. Cando todo o mundo ten a mesma queixa é por algo.

Unha vez entregadas as firmas, desplegaron unha pancarta na porta do edificio durante uns minutos e despois diso puxemos rumbo á casa, coa pena de que o tempo non permitira unha maior afluencia á convocatoria. Mañán imos acudir a unha nova reunión e iremos informando de como avanza o traballo da asociación.

                                                                                                                                      Sempre tentando ser o reflexo deses retornados.

143 COO

LAS INJUSTICIAS DE NUESTRO TIEMPO

Estamos en un momento en el que las injusticias sociales se hacen si cabe más patentes que nunca. Cada día hay más gente con problemas para llegar a fin de mes o que incluso se ve en la calle sin tener a dónde ir. También es el momento de los engaños; los bancos engañan a personas a través de preferentes y las dejan sin sus ahorros, los políticos roban sin que nada ni nadie ponga freno, y hasta la familia Real se adueña de cosas que no son suyas. Por supuesto no hay ningún culpable, ahí nadie sabía nada y nosotros mirando sin hacer nada.

Nosotros en nuestra asociación estamos siguiendo en particular el problema que están sufriendo con sus pensiones los emigrantes retornados gallegos. Todos coinciden en que han sido engañados, a ellos no se les comunicó tener que pagar nada en su momento y ahora se encuentran con grandes sumas de dinero a las que no pueden hacer frente.

¿Qué diferencia hay entre un señor de 70 años que firma unas preferentes y un político que firma unos terrenos para construir ilegales? Que según los resultados que se están viendo y las consecuencias para unos y otros, gobernantes y banqueros, lo que viene siendo la clase dominante, se libran porque “no tenían constancia” de nada, pero un señor mayor sí sabe perfectamente lo que firma y debe ceñirse a las consecuencias.

Quizá por todas estas cosas valoro más aún el trabajo que hace la asociación Marusía, y también muchas otras, con toda esa gente que de verdad necesita ayuda, porque si algo hemos demostrado en los malos momentos es que somos un país solidario.

Veiga Franco, María 143 C05

Tornar á vida galega

Non é necesario facer mención de forma específica ás diferentes situacións ás que estiveron sometidos os emigrantes galegos. Dificultades tales como o descoñecemento da lingua do país receptor e a falta de adaptación das institucións e da poboación en xeral resultan evidentes en canto á problemática dos emigrantes, tanto dos de antes coma dos de agora. Malia isto, hai un factor que coincide tanto para aqueles que emigran como para aqueles que emigraron e volveron ao seu país: a ausencia de políticas de acollida que asesoren aos mesmos sobre o funcionamento das institucións. Claro exemplo é o problema das pensións aos que se ven sometidos os emigrantes galegos retornados. Facenda reclama a tributación das pensións non declaradas dende o ano 2008. Lonxe de evitar conflitos e poder así garantizar o bo funcionamento da Administración Pública, o dereito á información que debería estar latente en todo momento non ten cabida neste tipo de accións. Así pois, é necesario buscar unha unidade, porque non debemos esquecer que ao loitar por eles estamos loitando tamén por nós. Debemos cambiar a perspectiva de apartar a mirada cando algo non nos afecta en primeira persoa.

 Por outra banda as experiencias individuais de cada persoa son fundamentais, pode haber casos semellantes pero nunca completamente iguais. Isto é principalmente o que aportan nun primeiro contacto, diferentes opinións dende as súas experiencias, diferentes formas de aceptar a situación que se lles plantexa pero sempre partindo de un obxectivo común. En definitiva achegas que nos poden proporcionar estas persoas pódennos axudar a comprender a súa situación actual e deste xeito ter a posibilidade de apoialos. 

 

Santos Villaverde, Andrea   143 C03

Retornan os migrantes cara a súa terra galega

Porque tal e como dicía Rosalía de Castro no seu poema ¡Pra a Habana!:

“Este vaise i aquel vaise,
e todos, todos se van…”

Moitos fóronse algún día e moitos voltaron xa. Galegos e galegas que se alonxaron do seu fogar en busca dunha mellor calidade de vida e agora ao voltar atópanse cunha chea de dificultades. Dificultades que entorpecen a súa adaptación á vida cotiá no que eles pensaban que era a súa terra. Terra que din “lles están a roubar”.

ASOCIACIÓN DE EMIGRANTES RETORNADOS “MARUSÍA”, O NOSO PAPEL

Asociación que busca a reintegración de todos aqueles retornados. Dende as súas experiencias individuais no extranxeiro, aportan o alí aprendido para mellorar a súa situación agora aquí en Galicia. Intentan deste xeito, eliminar os problemas existentes para frear a migración dos nosos días (a fuga de cerebros), ou polo menos mellorar as condicións dos que hoxe marchan coa esperanza de atopar máis portas abertas.

O noso traballo resúmese na achega das vivencias dos migrantes e o motivo da relación que hoxe establecen. Tocaremos dende o porqué da súa ida ata a adaptación na súa volta. Pasaremos pola vida dos migrantes, tanto do home como do papel da muller, non só botando un ollo se non tamén facendo eco de moitas das dificultades e da defensa dos dereitos que están a pasarlles factura.

Porque calquera podería hoxe ter que formar parte do fluxo migratorio galego, e hai moitos que cren que isto non vai con eles. Porque non só defenden o seu, tamén están loitando por unhas mellores condicións de vida, quen sabe se para unha persoa coma ti. E logo aínda hai persoas que suben a voz para dicir que os retornados merecen menos axudas que os que quedaron na terra, mais despois defenden a igualdade. Os retornados non piden axudas, piden igualdade e calidade de vida. Non é isto xusto?

Demandantes de información, xa que á falta de información é ao que achacan o seu descoñecemento en temas burocráticos, de traballo ou de nova integración. Desinformación que sae á luz, que debaten entre eles e que están a reivindicar. Reivindicacións como a deste próximo venres, cunha mobilización na capital galega diante de Facenda pola problemática das pensións (<http://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2014/02/08/plataforma-emigrantes-retornados-retoman-movilizaciones/0003_201402S8C29923.htm> ).

E nós como futuros xornalistas, galegos, e posibles migrantes e retornados reivindicaremos con eles esta falta de información tentando achegarnos as súas relacións interpersoais.

Rodríguez Bello, Cora 143 C02